Katowice - Portal.Katowice.pl - portal miasta Katowice

Zabytki Katowic

Spacerując ulicami Katowic można podziwiać wiele styli architektonicznych. Ponad 100 obiektów wpisano do rejestru zabytków.

W rozwoju przestrzennym Katowic do 1945 roku znawcy wyróżniają trzy etapy:

W pierwszym etapie, od powstania planu zabudowy przestrzennej Nottenbohna w 1856 roku do przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ubiegłego wieku, ukształtowała się jednolita i wielkomiejska forma zabudowy śródmieścia - z willami, kamienicami i z leżącymi nie opodal kopalń i hut domami robotniczymi z czerwonej cegły. Ówcześni architekci korzystali z doświadczeń romantyzmu, antyku greckiego. Powstały wille ogrodowe i rezydencje przemysłowców. Najokazalszą w tej pierwszej kategorii była dwukondygnacyjna willa Friedricha Wilhelma Grundmanna, który z nieznanej osady, jaką były Katowice, uczynił miasto przemysłowe. W miejscu, w którym willa stała, u zbiegu dzisiejszych ulic Warszawskiej i Bankowej, pozostał pusty plac. Budowla z portykiem podtrzymywanym przez 4 posągi kariatyd, pergolą i ogrodem zimowym, pod koniec lat sześćdziesiątych okazała się, politycznie obca" i decyzją ówczesnych władz wojewódzkich została

wyburzona. Kilka lat później ten sam los spotkał pałacyk właścicieli Katowic - rodziny von Tiele-Winckler. Dziś jest w tym miejscu skwer między hotelem "Katowice" a Pomnikiem Powstańców Śląskich. Przy ul. Warszawskiej pozostały wille: budowniczego Juliusa Hasse, lekarza miejskiego Richarda Holtze i rodziny Kramstów - wszystkie z pierwszej połowy lat osiemdziesiątych XIX w. W zachodniej części śródmieścia podziwiać można neorenesansowy pałac przemysłowców - braci Goldsteinów. Reprezentacyjna budowla dwukondygnacyjna ma nie tylko ciekawą architekturę zewnętrzną, ale i bogato zdobione - sztukaterią i polichromią - wnętrza. Budowane w tym okresie pierwsze kamienice czynszowe nawiązywały stylem do neorenesansu. Zachowało się ich niewiele, m.in. przy ulicach 3 Maja i Dworcowej.

W drugim etapie rozwoju przestrzennego Katowic, od lat osiemdziesiątych do roku 1922, miasto rozrastało się na wschód od Rynku. Kamienice budowane były w stylu neobarokowym, z jego różnorodnością form i zdobień. Bogato zdobione fasady tych domów można podziwiać do dziś, m.in. przy ul. Warszawskiej 5, który to budynek został ostatnio wyremontowany. Później pojawił - eklektyzm. Fasady kamienic obrosły w rzeźby figuralne, wykusze, balkony, loggie, kopuły wieżyczki i glorietty.Te właśnie budowle można spotkać w katowickim śródmieściu prawie na każdym kroku. O wiele rzadsze są budowle o architekturze secesyjnej. Najokazalszym przykładem modernizmu jest gmach Teatru Śląskiego im. Stanisłwa Wyspiańskiego. W pierwszej dekadzie XX wieku w tym samym nurcie architektonicznym powstał unikatowy zespół osiedla-ogrodu, przeznaczony dla 600 rodzin górniczych - Giszowiec. W większości są to parterowe domy

dwurodzinne. W kilka lat później nie opodal Giszowca wybudowano drugie oryginalne osiedle - Nikiszowiec.

Trzeci etap wiąże się z przyłączeniem Katowic do Polski w 1922 roku. Budownictwo rozwijało się wtedy w południowej części miasta. Na wschód od ulicy Kościuszki usadowiło się centrum administracyjne, na zachód - obszar budownictwa mieszkaniowego. Obiekty publiczne wznoszono w tradycyjnej formie klasycyzującej, czego najlepszym przykładem jest gmach Sejmu Śląskiego i Urzędu Wojewódzkiego przy ul. Jagiellońskiej z końca lat dwudziestych. W latach trzydziestych architektoniczną inicjatywę przejęli funkcjonaliści i ich dziełem jest m.in. unikatowy gmach Urzędu Skarbowego (8-kondygnacyjny) z wieżowcem mieszkalnym tzw. drapacz chmur (17- kondygnacyjny) przy ul. Żwirki i Wigury.
Na podstawie: UM Katowice


Muzeum Historii Katowic

Oprócz znanego wszystkim "Spodka" warto zobaczyć:

Kościół drewniany pw. św. Michała Archanioła z 1510 roku, przeniesiony w 1938 roku z Syrynii (powiat rybnicki) do Parku im. Tadeusza Kościuszki. Ostatnio odrestaurowany.

Neoromański kościół ewangelicko-augsburski pw. Zmartwychwstania Pańskiego z 1858 roku. Pierwszy murowany budynek sakralny w Katowicach (ul. Warszawska 18).

Cmentarz Żydowski przy ul. Kozielskiej 16 - jedna z najstarszych nekropolii w mieście. Założona w 1868 roku.

Neogotycki kościół z dolomitu śląskiego pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny wzniesiony w latach 1862-1870.

Neorenesansowy pałac przemysłowców - braci Goldsteinów. Reprezentacyjna budowla z XIX wieku, dwukondygnacyjna, ma ciekawą architekturę zewnętrzną i bogato zdobione - sztukaterią i polichromią - wnętrza.

Secesyjny stary dworzec kolejowy - wzniesiony w latach 1896-1906. Od 1972 roku budynek nie pełni swojej funkcji. Po przeprowadzonej rewitalizacji w latach 20-tych XXI wieku rozległe pomieszczenia dworca otrzymały nowe życie (ul. Dworcowa 2-10).

Neogotycki kościół z czerwonej cegły pw. św. Szczepana w Bogucicach, wzniesiony w latach 1892-1894 (ul. Markiefki).

Kościół pełniący w okresie międzywojennym funkcję katedry - neogotycki kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła a z 1902 roku (ul. Mikołowska 32-34).

Oryginalne osiedla górnicze Nikiszowiec wybudowane w latach 1908-1915 i 1920-1924. Zespół 9 zwartych bloków trzykondygnacyjnych dla 7000 osób. Największy kompleks "familoków" na Śląsku.

Unikatowe w skali europejskiej miasto-ogród Giszowiec, przeznaczone dla 600 rodzin górniczych wzniesiony w latach 1906-1910. W większości są to parterowe domy dwurodzinne, ale też okazałe wille oraz sklepy, szkoła, łaźnia, hotel, restauracja i park.

Modernistyczny budynek Teatru Śląskiego z roku 1906 - 1907, przebudowany w latach siedemdziesiątych XX w.

Neoromański klasztor i kościół franciszkański pw. Ludwika Króla i Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Panewnikach. Wybudowany w latach 1905-1907 ( ul. Panewnicka 76).

Archikatedra rzymsko-katolicka pw. Chrystusa Króla - wzniesiona w latach 1927-1954 z dolomitu śląskiego, historyzująca, jeden z najbardziej monumentalnych obiektów sakralnych w Polsce.

Okazały gmach Sejmu Śląskiego, obecnie Urzędu Wojewódzkiego - klasycyzujący budynek parlamentu śląskiego z lat 1926-1929 (ul. Jagiellońska 25).

Poznaj wybrane miejsca →


 Katowice - Portal.Katowice.pl - portal miasta Katowice 


Promujemy

Old Timers Garage Katowice
Muzeum Śląskie Katowice
Kino Kosmos Katowice
Rondo Sztuki Katowice
Filharmonia Śląska Katowice
Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia Katowice
Biuro Wystaw Artystycznych Katowice
Muzeum Historii Katowic